Migracije stanovništva iz Bosne i Hercegovine postale su svakodnevna tema, a često se u javnosti govori o tome kako “cijeli gradovi” odlaze iz zemlje u potrazi za boljim životom. Iako je evidentno da hiljade ljudi napuštaju BiH svake godine, precizan broj migranata je teško utvrditi. Razlog za to je činjenica da mnogi od njih ne obavljaju formalnu odjavu prebivališta prilikom napuštanja zemlje, kako navodi portal Klix.ba.
Problem neformalnih odlazaka
Veliki broj onih koji odlaze u zemlje poput Slovenije, Njemačke, Austrije i drugih evropskih država, često ne smatraju formalnu odjavu prebivališta prioritetom. To ostavlja prazninu u zvaničnim statistikama i otežava precizno praćenje broja ljudi koji su se odlučili na ovaj korak. Formalno napuštanje zemlje postaje važna tema istraživača koji nastoje da sagledaju pravu sliku ovog fenomena.
Zakonske procedure odjave prebivališta
Prema Zakonu o prebivalištu i boravištu državljana Bosne i Hercegovine (član 8b), svaki državljanin može lično odjaviti prebivalište kod nadležnih organa ili to može biti učinjeno po službenoj dužnosti. Proces prijave i odjave prebivališta traje do 15 dana nakon podnošenja zahtjeva, a kao dokaz o prijavi prebivališta građani dobijaju ovjerenu kopiju obrasca koju izdaje Agencija za identifikaciona dokumenta, evidenciju i razmjenu podataka BiH (IDDEEA).
Zakon takođe obavezuje građane koji se trajno nastane u inostranstvu ili borave van BiH duže od tri meseca da prijave svoj boravak u inostranstvu putem diplomatsko-konzularnih predstavništava BiH. Ipak, mnogi građani ne poštuju ovu obavezu, dodatno otežavajući praćenje migracionih tokova.
Statistički podaci o odlasku
Prema podacima IDDEEA-e, u poslednjih godinu dana, 3.258 osoba je formalno odjavilo prebivalište iz Bosne i Hercegovine, dok je u protekle tri godine taj broj dostigao 10.276 ljudi. Najveći broj zvaničnih odjava zabeležen je 2013. godine, a u poslednjih nekoliko godina taj broj se stabilizovao na između 3.200 i 4.500 godišnje.
Najveći broj odjava u posljednjoj godini zabeležen je u opštinama kao što su Brčko Distrikt, Novo Sarajevo, Novi Grad Sarajevo, Banja Luka, Bihać, Doboj, Tuzla i Mostar. Kada su u pitanju specifični odlasci u određene države, iz Čapljine, Mostara i Ljubuškog je najviše građana otišlo u Hrvatsku, dok su iz Cazina i Velike Kladuše najčešće migrirali u Sloveniju. Iz opština kao što su Bijeljina, Tuzla, Prijedor, Brčko, Sarajevo Novi Grad i Sanski Most ljudi su se najčešće selili u Njemačku.
Uticaj migracija na demografsku sliku
Ovi statistički podaci jasno ukazuju na to da migracije značajno utiču na demografsku strukturu Bosne i Hercegovine. Odlasci mladih i radno sposobnih građana u inostranstvo smanjuju radnu snagu u zemlji, što ima dugoročne posledice na ekonomski i socijalni razvoj. Formalna odjava prebivališta je važan administrativni korak, ali veliki broj građana koji ne obave ovu proceduru stvara dodatne izazove u praćenju stvarnog broja ljudi koji napuštaju zemlju.
Iako je broj zvanično odjavljenih lica značajan, stvarni broj onih koji su napustili BiH verovatno je daleko veći. Taj trend ukazuje na potrebu za boljim praćenjem i razumevanjem migracionih tokova, kako bi se formulisale adekvatne politike koje će smanjiti odliv stanovništva i stvoriti bolje uslove za ostanak u zemlji.
